پرسشها و پژوهش‏های بایسته قرآنی در زمینه جامعه شناسی

برخی پرسشهای مهم در حوزه جامعه شناسی مطرح گردیده تا از زاویه نظریات قرآنی مورد دقت قرآن پژوهان قرار گیرد. نویسنده در آغاز با طرح این مطلب که واکنشها معمولاً متأثر از دو عامل فرهنگ و نگرش پژوهندگان و محیط داوری پدید می آیند، به رویکرد دین ستیزی جامعه شناسی در غرب اشاره کرده است و سپس برای ایجاد جامعه شناسی بدون چنان نگاهی به طرح پرسشها و محورهایی پرداخته است که تحقیق در آن، زمینه ساز دست یابی به جامعه شناسی مطلوب است. پرسشها عبارتند از: 1 - آیا جامعه شناسی قرآنی می تواند علمی باشد؟ نویسنده دو دیدگاه را در این زمینه بررسی کرده است. نظریه ای که معتقد است جامعه شناسی علمی ویژگی های خاص خود را دارد و نمی تواند با حفظ آنها جامعه شناسی دینی و قرآنی باشد و دیگر نظریه کسانی که دینی بودن و علمی بودن را با یکدیگر سازگار می دانند و برای ایجاد جامعه شناسی اسلامی تلاش کرده اند. مانند: دکتر علی شریعتی. 2 - آیا جهان بینی آخرتگرای قرآن با مطالعه جامعه به صورت علمی سازگار است؟ 3 - آیا می توان از داده های جامعه شناسی برای مطالعه و فهم مفاهیم اجتماعی قرآن استفاده کرد یا نه؟ 4 - آیا جامعه شناسی اسلامی تفاوت بنیادین با جامعه شناسی غربی دارد یاتفاوت سطحی؟ 4 - آیا قرآن منعکس کننده و تأیید کننده بینش مردم عصر نزول است یا خیر؟ در ادامه نویسنده به پرسشهای دیگری می پردازد که امکان دست یابی پاسخ آنها از قرآن می رود. مثل: آیا قرآن راجع به جامعه سخنی دارد یا خیر؟ اصطلاحات جامعه شناختی قرآن کدامند؟ ویژگی های جامعه دینی از دیدگاه قرآن چیست؟ جامعه دینی مقدم است یا حکومت دینی؟ میان جامعه دینی و جامعه مدنی چه نسبتی وجود دارد؟ آفات جامعه انسانی و جامعه دینی از دیدگاه قرآن چیست؟ نویسنده با بررسی هر یک از پرسشهای فوق به جزئیات و دیدگاه های مربوط به هر یک پرداخته و استنتاجهای خود از قرآن را ارائه داده است.